- 09927733028
- mianmahalemalihe@gmail.com
- آدرس تهران . پیروزی
سردرد یکی از شایع‌ترین شکایات پزشکی در دنیاست. افراد زیادی از سردردهای مکرر یا مزمن رنج می‌برند، بدون آنکه علت دقیق یا درمان ریشه‌ای آن را بدانند. طب مدرن اغلب به مسکن‌ها پناه می‌برد، در حالی که طب سنتی ایرانی بر پایه مزاج‌شناسی و اصلاح سبک زندگی و تغذیه، به دنبال درمان علت اصلی بیماری است.
مزاج یعنی ترکیب نیروهای چهارگانه (گرمی، سردی، خشکی، تری) در بدن. در طب سنتی، بدن انسان دارای یکی از مزاج‌های اصلی زیر است:
1. صفراوی (گرم و خشک)
2. دموی (گرم و تر)
3. بلغمی (سرد و تر)
4. سوداوی (سرد و خشک)
مزاج هر فرد، تأثیر مستقیم بر عملکرد ارگان‌ها، خلق‌وخو، سیستم عصبی و حتی تمایل به برخی بیماری‌ها دارد. سردرد نیز از این قاعده مستثنا نیست
ارتباط بین مزاج و سردرد
در طب سنتی، سردرد یک علامت از عدم تعادل در مزاج مغز یا سایر اندام‌هاست. به‌عنوان مثال:
مغز در طب سنتی دارای مزاج سرد و تر است. اگر این مزاج از تعادل خارج شود (مثلاً بیش از حد سرد یا خشک شود)، می‌تواند باعث بروز سردردهایی مزمن، وسواس فکری، افسردگی یا ضعف حافظه شود.
هدف درمانی در طب سنتی: بازگرداندن مزاج مغز به حالت تعادل طبیعی با اصلاح تغذیه، خواب، پاکسازی بدن و سبک زندگی.
۱. تشخیص مزاج فرد
اولین قدم، شناخت مزاج اصلی فرد و بررسی علائم غلبه یکی از اخلاط (صفرا، دم، بلغم، سودا) است. این کار توسط پزشک طب سنتی یا با آزمون‌های مزاج‌شناسی انجام می‌شود.
۲. پاکسازی بدن (حجامت، فصد، قی، مسهل)
در صورت غلبه شدید یک خلط، باید بدن پاکسازی شود. مثلاً:
* غلبه صفرا: مصرف مسهل صفرا (مانند آلو بخارا، سکنجبین)
* غلبه بلغم: استفاده از گیاهان گرم مثل زنجبیل یا آویشن
* غلبه سودا: مصرف مواد مرطب مثل شیره انگور، مویز، و بادام
۳. استفاده از تغذیه مناسب برای تعادل مزاج
🌿 صفراوی‌ها (گرم و خشک)
غذاهای مفید: آش‌های سبک، سرکه شیره، تمرهندی، زرشک، خیار، کاهو، ماءالشعیر
باید پرهیز کنند از: غذاهای تند، سرخ‌کردنی، فست‌فود، ادویه زیاد، گوشت گوسفند
🌿 دموی‌ها (گرم و تر)
غذاهای مفید: کدو، آلو، اسفناج، زرشک، آب‌دوغ‌خیار
پرهیز: گوشت قرمز، شیرینی زیاد، غذاهای چرب و سنگین
🌿 بلغمی‌ها (سرد و تر)
غذاهای مفید: ادویه‌جات گرم، نخودآب، زنجبیل، دارچین، خرما، عسل
پرهیز: لبنیات زیاد، ترشی، خیار، برنج زیاد، هندوانه
🌿 سوداوی‌ها (سرد و خشک)
غذاهای مفید: غذاهای ملین و گرم، مویز، شیره انگور، ماهیچه، زعفران
پرهیز: عدس، بادمجان، ترشیجات، سرکه، چای زیاد، غذاهای صنعتی
1. خواب منظم – مخصوصاً خواب شب و پرهیز از بی‌خوابی یا خواب روز زیاد
2. ورزش ملایم روزانه – پیاده‌روی، یوگا یا نرمش صبحگاهی
3. کنترل استرس – با استفاده از مدیتیشن، تنفس عمیق، عطردرمانی (مانند گلاب، اسطوخودوس)
4. دوری از عوامل تحریکی مزاج – مثل گرمای زیاد، سرمای شدید، پرخوری، کم‌خوابی، یبوست
🌿 دمنوش ضد سردرد صفراوی:
آب‌لیمو + عرق کاسنی + گلاب → ۲ بار در روز
🌿 دمنوش آرامش‌بخش بلغمی‌ها:
زنجبیل + دارچین + عسل → قبل از خواب
🌿 دمنوش رفع سودا:
اسطوخودوس + بادرنجبویه + مویز → صبح و شب
سردرد یک علامت هشدار است و نباید تنها با داروهای شیمیایی کنترل شود. با نگاه عمیق‌تری که مزاج‌شناسی و تغذیه سالم به بدن دارند، می‌توان ریشه‌های سردرد را شناسایی و درمان کرد. مزاج متعادل، تغذیه متناسب با طبع، و سبک زندگی سالم، سه رکن اساسی برای پیشگیری و درمان سردرد هستند.
یکی از اصول بنیادین طب سنتی ایرانی، این است که هیچ بیماری‌ای بدون علت پدید نمی‌آید. سردرد نیز یکی از علائمی‌ست که نشانه‌ی وجود یک اختلال عمیق‌تر در بدن است. این اختلال می‌تواند مربوط به مزاج مغز، گوارش، کبد، یا حتی روح و روان باشد.
پاسخ ساده است:زیرا مزاج، بنیان اصلی سلامت بدن و مغز است. هر اختلال مزاجی، می‌تواند مستقیماً عملکرد مغز را تغییر دهد و منجر به بروز یا تشدید سردرد شود.**
مزاج یعنی کیفیت و حالت طبیعی اندام‌ها که از ترکیب چهار عنصر (آب، آتش، هوا و خاک) و چهار خلط (دم، صفرا، بلغم، سودا) به وجود می‌آید. این کیفیت، گرمی، سردی، خشکی و تری را تعیین می‌کند.
مغز در حالت طبیعی دارای مزاج “سرد و تر” است. اگر این مزاج تغییر کند (مثلاً مغز بیش از حد گرم، خشک، یا سرد شود)، علائمی مانند:
سردرد،بی‌خوابی
فراموشی
اضطراب و استرس
و حتی افسردگی
پدیدار می‌شوند.
1. 🧠 تنظیم مزاج مغز برای عملکرد بهتر
هرگونه غلبه مزاجی (مثل صفرا یا سودا) روی مغز، باعث اختلال در جریان خون‌رسانی، تحریک‌پذیری اعصاب، التهاب یا خشکی بافت مغز می‌شود. اصلاح مزاج، با ایجاد تعادل در سیستم عصبی مرکزی، به آرام‌سازی مغز کمک می‌کند و از ایجاد فشار یا درد در ناحیه سر جلوگیری می‌کند.
2. 🩸 تصفیه خون و کاهش اخلاط فاسد
بسیاری از سردردها ناشی از غلبه‌ی اخلاط فاسد در خون هستند، به‌ویژه خلط سودا و صفرا. اصلاح مزاج با کمک پاکسازی (مانند حجامت، فصد، رژیم غذایی، مصرف گیاهان دارویی)، خون را تصفیه کرده و مواد زاید را از بدن خارج می‌کند، که نتیجه آن سبک شدن سر و رفع سردرد است.
3. 🌿 افزایش قدرت تطابق بدن با محرک‌های بیرونی
بدنی که دارای مزاج متعادل باشد، بهتر می‌تواند در برابر تغییرات محیطی مثل:
* تغییر آب و هوا
* استرس
* کم‌خوابی
* گرسنگی
* صدای بلند یا نور زیاد
مقاومت نشان دهد و دچار سردرد نشود. در حالی که مزاج ناسالم، بدن را به شدت تحریک‌پذیر می‌کند.
4. 🍽️اصلاح مزاج دستگاه گوارش برای پیشگیری از سردردهای گوارشی
طب سنتی معتقد است که یکی از اصلی‌ترین منشأهای سردرد، اختلال در معده و گوارش است. اصطلاح «معده سرد و بلغم‌زده» در طب سنتی برای افرادی به کار می‌رود که پس از پرخوری، مصرف غذاهای سرد یا نفاخ، دچار سردرد می‌شوند.
با اصلاح مزاج گوارش (مثلاً گرم‌کردن معده‌های بلغمی با زنجبیل یا زیره)، سردردهای گوارشی به طور چشمگیری کاهش می‌یابد.
فرض کنید فردی با مزاج صفراوی (گرم و خشک) به طور مداوم دچار سردردهای شدید، سوزان، تیز و همراه با خشکی دهان و عصبانیت می‌شود. طب سنتی در این حالت توصیه می‌کند:
غذاهای گرم و خشک (مثل گوشت سرخ‌کرده، ادویه‌جات) حذف شود
* از خنک‌کننده‌های طبیعی مثل کاسنی، سکنجبین، خاکشیر استفاده شود
* مزاج به سمت تعادل (یعنی کاهش گرمی و خشکی) هدایت شود
در مدت کوتاهی، سردردها کاهش می‌یابد، عصبانیت کنترل می‌شود و ذهن آرام می‌گردد. این، یعنی **درمان ریشه‌ای و نه فقط مسکّن موقت
اصلاح مزاج نه تنها یک روش درمانی سنتی، بلکه یک سیستم کامل بازگرداندن تعادل به بدن و ذهن است. سردردها، که می‌توانند از ده‌ها منبع مختلف نشأت بگیرند، با شناخت دقیق مزاج و اصلاح آن، قابل پیشگیری و درمان هستند.
با اجرای اصول ساده‌ای مانند:
* پرهیز از غذاهای مضر برای طبع
* استفاده از گیاهان دارویی متناسب با مزاج
* اصلاح خواب و استراحت
* پاکسازی بدن از اخلاط غالب
می‌توان بدون نیاز به داروهای شیمیایی، ریشه سردرد را درمان کرد و از بازگشت آن جلوگیری نمود.
